ماده46 و ماده48

ماده ۴۶ و ماده ۴۸ شرایط عمومی پیمان

بررسی ماده 46 و ماده 48 شرایط عمومی پیمان در خصوص شرایط فسخ قرارداد و مقایسه آن با ماده 22 و ماده 23 شرایط عمومی قرارداد های نقشه برداری

 

ممکن است اصطلاحاتی هم چون ماده46 و ماده 48 برای فسخ و خاتمه یک قرارداد (پیمان) به گوشتان خورده باشد . آگاهی از محتویات ماده 46 و ماده 47 شرایط عمومی پیمان به شما کمک میکند که جلو زیان شرکت خود را در فرایند فسخ یا خاتمه یک قرارداد بگیرید .در نظر داشته باشید که ماده 46 و ماده 48 زمانی کاربرد دارد که قرارداد شما بر مبنای شرایط عمومی پیمان منعقد شده باشد .  برای شروع لازم است یک بار ماده 46 ، 47 و 48 را مرور کنیم :

 

ماده 46 . موارد فسخ پیمان

الف ) کارفرما می تواند در صورت تحقق هر یک از موارد زیر ، پیمان را طبق ماده 47 فسخ کند .

1 ) تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از جانب پیمانکار بیش از مهلت تعیین شده در بند ” ب ” ماده 28 .

2 ) تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفصیلی به مدت بیش از نصف مهلت تعیین شده برای تسلیم آن .

3 ) تاخیر در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات موضوع پیمان ، بیش از نصف مدت تعیین شده در بند ” ج ” ماده 4 موافقتنامه . فسخ پیمان در این حالت ، در صورتی مجاز است که کارفرما قسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت کند ، پرداخت کرده باشد .

4 ) تاخیر در شروع عملیات موضوع پیمان ، بیش از یک دهم مدت اولیه پیمان یا دو ماه ، هر کدام که کمتر است .

5 ) تاخیر در اتمام هر یک از کارهای پیش بینی شده در برنامه زمانی تفصیلی، بیش از نصف مدت تعیین شده برای آن کار با توجه به ماده 30

6 ) تاخیر در اتمام کار به مدت بیش از یک چهارم مدت پیمان با توجه به ماده 30 .

7 ) عدم شروع کار پس از رفع وضعیت قهری موضوع ماده 43 و ابلاغ شروع کار از سوی کارفرما .

8 ) بدون سرپرست گذاشتن کارگاه یا تعطیل کردن کار ، بدون اجازه کارفرما ، بیش از 15 روز .

9 ) عدم انجام دستور مهندس مشاور برای اصلاح کارهای انجام شده معیوب ، طبق بند ” د ” ماده 32 .

10 ) انحلال شرکت پیمانکار .

11 ) ورشکستگی پیمانکار یا توقیف ماشین آلات و اموال پیمانکار از سوی محاکم قضایی ، به گونه ای که موجب توقف یا کندی پیشرفت کار شود .

12 ) تاخیر بیش از یک ماه در پرداخت دستمزد کارگران ، طبق بند ” و ” ماده 17 .

13 ) هر گاه ثابت شود که پیمانکار برای تحصیل پیمان یا اجرای آن به عوامل کارفرما حق العمل ، پاداش یا هدایایی داده است ، یا آنها یا واسطه های آنها را در منافع خود سهیم کرده است .

ب ) در صورت احراز موارد زیر ، کارفرما پیمان را فسخ می کند .

1 ) واگذاری پیمان به شخص ثالث .

2 ) پیمانکار مشمول ممنوعیت قانونی ماده 44 گردد ، به استثنای حالت پیش بینی شده در بند ” ب ” آن ، برای شمول ماده 48 .

ماده 47 . اقدامات فسخ پیمان

الف ) در صورتی که به علت بروز یک یا چند مورد از حالتهای درج شده در ماده 46 ، کارفرما پیمان را مشمول فسخ تشخیص دهد ، نظر خود را با ذکر مواردی که به استناد آنها پیمانکار را مشمول فسخ می داند ، به پیمانکار ابلاغ می کند .

پیمانکار مکلف است که در مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ کارفرما ، در صورتی که دلایلی حاکی از عدم انطباق نظر کارفرما با موارد اعلام شده داشته باشد ، مراتب را به اطلاع کارفرما برساند . اگر ظرف مهلت تعیین شده ، پاسخی از سوی پیمانکار نرسد یا کارفرما دلایل اقامه شده او را مردود بداند ، کارفرما فسخ پیمان را به پیمانکار ابلاغ می کند و بدون احتیاج به انجام دادن تشریفات قضایی ، به ترتیب مفاد این ماده ، عمل می نماید .

در صورتی که تصمیم کارفرما برای فسخ پیمان به استناد موارد درج شده در بند الف ماده 46 باشد ، موضوع فسخ پیمان باید بدوا بوسیله هیاتی متشکل از سه نفر به انتخاب وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما ( در مورد سازمانهایی که تابع هیچ یک از وزارتخانه ها نیستند ) بررسی و تایید شود و مورد موافقت وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما قرار گیرد و سپس به پیمانکار ابلاغ شود .

ب ) کارفرما تضمین انجام تعهدات و تضمین حسن انجام کار کسر شده را ضبط و به حساب خزانه واریز می کند و بی درنگ کارگاه ، تاسیسات و ساختمانهای موقت ، مصالح و تجهیزات ، ماشین آلات و ابزار و تمام تدارکات موجود در آن را در اختیار می گیرد و برای حفاظت آن اقدام لازم معمول می دارد . سپس بی درنگ از پیمانکار دعوت می کند که ظرف یک هفته نماینده ای برای صورت برداری و تهیه صورتمجلس کارهای انجام شده و تمام مصالح ، تجهیزات ، ماشین آلات و ابزار و تدارکات دیگر که در کارگاه موجود است ، معرفی نماید . هر گاه پیمانکار از معرفی نماینده ظرف مدت تعیین شده خودداری کند یا نماینده معرفی شده از جانب او در موعد مقرر برای صورت برداری حاضر نشود ، کارفرما به منظور تامین دلیل ، با حضور نماینده دادگاه محل ، برای صورت برداری اقدام می نماید و پیمانکار حق هیچ گونه اعتراضی در این مورد را ندارد . پس از صورت برداری ، پیمانکار بی درنگ ، طبق ماده 40 ، اقدام به تهیه صورت وضعیت قطعی از کارهای انجام شده می کند .

ج ) کارفرما تاسیسات و ساختمانهای موقت را که در کارگاه احداث شده و برای ادامه کار مورد نیاز است ، در اختیار می گیرد و بهای آنها را برابر ارزش مصالح و تجهیزات بازیافتی که با توافق دو طرف تعیین می شود با توجه به اینکه در این موارد نباید وجهی بابت برچیدن کارگاه به پیمانکار پرداخت شود ، به حساب طلب پیمانکار منظور می کند . اگر تاسیسات و ساختمانهای پیشگفته در خارج از محلهای تحویلی کارفرما ایجاد شده باشد ، کارفرما بهای اجاره آنها را که با توافق دو طرف تعیین می شود ، برای مدتی که به منظور تکمیل کار در اختیار خواهد داشت به پیمانکار پرداخت می کند .

د ) کارفرما می تواند ماشین آلات و ابزار و وسایل متعلق به پیمانکار را که در کارگاه موجود است و به تشخیص خود برای اتمام کار مورد نیاز بداند ، برای مدت مناسبی که برای جایگزین کردن آنها با ماشین آلات دیگر لازم است در اختیار بگیرد و هزینه اجاره آنها را که با توافق دو طرف تعیین می شود ، به حساب طلب پیمانکار منظور نماید . کارفرما نمی تواند بدون موافقت پیمانکار ماشین آلات او را بیش از مدتهای تعیین شده در زیر در اجاره خود بگیرد .

1 ) در مورد ماشین آلات ثابت مانند دستگاه مرکزی بتن ، کارخانه آسفالت و ماشین آلات خاصی که نام آنها در شرایط خصوصی پیمان پیش بینی شده است ، برابر مدتی که از رابطه زیر بدست می آید .

مدت اولیه پیمان ×((مبلغ پیمان ÷ مبلغ صورت وضعیت قطعی ) – 1 )) + 3 ماه = مدت اختیار کارفرما برای اجاره

2) در مورد سایر ماشین آلات ، برابر ده ماه .

اگر پیمانکار به کارفرما بدهکار باشد ، کارفرما به میزان طلب خود ، اقلامی از ماشین آلات و ابزار و وسایل پیمانکار را که توسط کارشناس یا کارشناسان منتخب طرفین ارزیابی می شود در اختیار می گیرد و با رعایت قوانین جاری کشور ، به تملک قطعی خود در می آورد .

ه) کارفرما از مصالح و تجهیزات پای کار آنچه طبق مشخصات بوده و برای اجرای پیمان تهیه شده است قبول می کند و بهای آن را براساس نرخ متعارف روز در تاریخ خرید که مورد توافق دو طرف باشد ، به حساب طلب پیمانکار منظور می نماید .

و) پیمانکار با دریافت ابلاغ فسخ پیمان ، بی درنگ فهرست مصالح و تجهیزات سفارش شده برای اجرای کار را همراه با شرایط خرید آنها برای کارفرما ارسال می کند . کارفرما تا ده روز از دریافت فهرست پیشگفته ، اقلامی از مصالح و تجهیزات سفارش شده را که مورد نیاز تشخیص می دهد به پیمانکار اعلام می نماید تا پیمانکار قرارداد خرید آنها را به کارفرما منتقل نماید . مبالغی که بابت خرید این مصالح و تجهیزات از سوی پیمانکار تادیه شده است ، در مقابل تسلیم اسناد و مدارک آن به حساب طلب پیمانکار منظور می گردد . و تادیه بقیه بهای خرید و هر نوع تعهد مربوط به آنها به عهده کارفرما خواهد بود .

ز) هرگاه پیمانکار ظرف مدت دو هفته از تاریخ ابلاغ کارفرما ، به منظور توافق در اجرای بندهای ” ج ” ، ” د ” و ” ه ” حاضر نشود یا توافق بین طرفین حاصل نگردد ، کارفرما یک یا چند کارشناس رسمی دادگستری انتخاب می نماید . نظر این کارشناس یا کارشناسان برای طرفین قطعی است و حق الزحمه آنان را کارفرما می پردازد و به حساب بدهی پیمانکار منظور می کند

ح ) پیمانکار مکلف است که مازاد مصالح و تجهیزات و دیگر تدارکات خود را که در محلهای تحویلی کارفرما باقی مانده است ، حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ کارفرما ، از محلهای یاد شده خارج کند . در غیر این صورت ، کارفرما می تواند برای خارج کردن آنها به هر نحو که مقتضی بداند عمل نماید و هزینه های آن را به حساب بدهکار پیمانکار منظور دارد . در این حالت ، پیمانکار نمی تواند نسبت به ضرر و زیان وارد شده به اموال و داراییهای خود ، دعوایی مطرح نماید .

ط ) از تاریخ ابلاغ فسخ پیمان تا تاریخی که صورت برداریها و ارزیابی طبق این ماده پایان می یابد ، نصف هزینه های مربوط به نگهداری و حفاظت کارگاه به عهده کارفرما و نصف دیگر به عهده پیمانکار است . این مدت نباید از سه ماه بیشتر شود ، در غیر این صورت ، هزینه های مربوط به نگهداری و حفاظت کارگاه برای ایام بیش از سه ماه ، به عهده کارفرماست .

ماده 48 . خاتمه پیمان

هر گاه پیش از اتمام کارهای موضوع پیمان ، کارفرما بدون آنکه تقصیری متوجه پیمانکار شود ، بنا به مصلحت خود یا علل دیگر ، تصمیم به خاتمه دادن پیمان بگیرد ، خاتمه پیمان را با تعیین تاریخ آماده کردن کارگاه برای تحویل ، که نباید بیشتر از 15 روز باشد ، به پیمانکار ابلاغ می کند . کارفرما کارهایی را که ناتمام ماندن آنها موجب بروز خطر یا زیان مسلم است در این ابلاغ تعیین می کند و مهلت بیشتری به پیمانکار می دهد تا پیمانکار بتواند در آن مهلت ، این گونه کارها را تکمیل کند و کارگاه را آماده تحویل نماید .

اقدامات پس از خاتمه دادن پیمان ، به شرح زیر ، است :

الف ) کارفرما آن قسمت از کارها را که ناتمام است ، طبق مقررات درج شده در ماده 41 تحویلی قطعی و آن قسمت را که پایان یافته است طبق مقررات تعیین شده در ماده 39 تحویل موقت می گیرد . اگر معایبی در مورد کارهای نا تمام مشاهده شود ، پیمانکار مکلف است ، به هزینه خود ، در مدت مناسبی که با توافق کارفرما تعیین می شود ، رفع عیب نماید و سپس تحویل قطعی دهد . در صورتی که پیمانکار در مهلت مقرر رفع نقص نکند ، کارفرما طبق بند ” د ” ماده 32 به رفع نقص می نماید .

تا حدی که مورد لزوم و در خواست کارفرماست ، پیمانکار باید نقشه ها ، کاتالوگها ، قراردادهای با پیمانکاران جزء و سایر مدارک اجرای کار را تحویل کارفرما دهد .

ب ) صورت وضعیت کارهای انجام شده ، طبق ماده 40 تهیه می شود .

ج ) در مورد مصالح و تجهیزات موجود و سفارش شده ، به شرح زیر ، اقدام می شود :

1 ) مصالح و تجهیزات موجود در کارگاه که طبق مشخصات فنی بوده و برای اجرای موضوع پیمان تهیه شده است ، اندازه گیری و بهای آنها بر اساس نرخ متعارف روز در تاریخ خرید ، که مورد توافق دو طرف باشد ، در صورت وضعیت قطعی منظور می شود .

2 ) پیمانکار با دریافت ابلاغ خاتمه پیمان ، بی درنگ فهرست مصالح و تجهیزات سفارش شده برای اجرای کار را همراه با شرایط خرید آنها برای کارفرما ارسال می نماید . کارفرما تا ده روز از دریافت فهرست پیشگفته ، اقلامی از مصالح و تجهیزات سفارش شده را که مورد نیاز تشخیص می دهد به پیمانکار اعلام می نماید تا پیمانکار قرار داد خرید آنها را به کارفرما منتقل نماید . مبالغی که بابت خرید این مصالح و تجهیزات از سوی پیمانکار تادیه شده است ، در مقابل تسلیم اسناد و مدارک آن به حساب طلب پیمانکار منظور می گردد و تادیه بقیه بهای خرید و هر نوع تعهد مربوط به آنها به عهده کارفرما خواهد بود .

3 ) پیمانکار باید بی درنگ پس از دریافت ابلاغ خاتمه پیمان ، تمام قراردادهای خود با پیمانکار جزء و اشخاص ثالث را خاتمه دهد . خاتمه قراردادهای خرید مصالح و تجهیزاتی که مورد نیاز کارفرما نیست پس از اعلام نظر کارفرما طبق بند 2 ، انجام می شود .

د ) در صورتی که پیمانکار به منظور اجرای موضوع پیمان ، در مقابل اشخاص ثالث تعهداتی کرده است و در اثر خاتمه دادن به پیمان ملزم به پرداخت هزینه و خسارتهایی به آن اشخاص گردد ، این هزینه ها و خسارتها ، پس از رسیدگی و تایید کارفرما ، به حساب بستانکاری پیمانکار منظور می شود .

ه ) کارفرما تاسیسات و ساختمانهای موقتی را که در کارگاه احداث شده است ، در اختیار می گیرد . بهای این تاسیسات و ساختمانها با در نظر گرفتن پرداختهایی که قبلا به پیمانکار شده است ، با توافق دو طرف تعیین می شود و به حساب طلب پیمانکار منظور می گردد و بابت آنها وجهی به عنوان برچیدن کارگاه پرداخت نمی شود . اگر تاسیسات و ساختمانهای پیشگفته در خارج از محلهای تحویلی کارفرما ایجاد شده باشد ، کارفرما بهای اجاره آنها را که با توافق دو طرف تعیین می شود ، برای مدتی که به منظور تکمیل کار در اختیار خواهد داشت به پیمانکار پرداخت می کند .

و ) پیمانکار مکلف است که مازاد مصالح و تجهیزات و دیگر تدارکات خود را که در محلهای تحویلی کارفرما باقی مانده است ، حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ کارفرما ، از محلهای یاد شده خارج کند . در غیر این صورت ، کارفرما می تواند برای خارج کردن آنها به هر نحو که مقتضی بداند عمل نماید و هزینه های آن را به حساب بدهی پیمانکار منظور دارد . در این صورت ، پیمانکار نمی تواند نسبت به ضرر و زیان وارد شده به اموال و داراییهای خود ، دعوایی مطرح نماید .

ز ) در مورد تضمینهای پیمانکار ، به ترتیب زیر ، عمل می شود .

1 ) تضمین انجام تعهدات پیمان ، طبق روش تعیین شده در تبصره 1 ماده 34 آزاد می شود ، با این تفاوت که آخرین صورت وضعیت موقت موضوع تبصره پیشگفته ، حداکثر تا یک ماه پس از تحویل کار ، اعم از قسمت تحویل موقت شده و تحویل قطعی شده ، با احتساب مصالح پای کار تهیه می شود .

2 ) تضمین حسن انجام کار قسمت تحویل موقت شده و قسمت تحویل قطعی شده ، هر یک جداگانه ، طبق ماده 35 آزاد می شود .

 

همان طور که از محتویات این دو ماده مشاهده میشود هر دو ماده 46 و ماده 48 منجر به فسخ قرارداد میگردد اما تفاوت اساسی این دو ماده در این است که در ماده 46 فسخ قرارداد به علت قصور پیمانکار صورت گرفته ولی در ماده 48 فسخ قرارداد به تصمیم کارفرما و بدون احراز قصور توسط پیمانکار صورت میگیرد . تفاوت این دو ماده در عمل منجر به ضبط یا آزادسازی ضمانتنامه های حسن انجام تعهدات میشود . در قرارداد های نقشه برداری که عمدتا مصالح و ماشین آلات کمتری در دست کار دارند و عمده خدمات شامل خدمات فنی و تهیه نقشه میگردد ، موضوع ماده 46 و ماده 48 از نقطه نظر ضبط ضمانتنامه اهمیت پیدا میکند .

معمولا چنانچه ارتباط کارفرما با پیمانکار مناسب باشد میتواند روش فسخ را از ماده 46 به ماده 48 سوق دهد تا پیمانکار دچار ضرر و زیان بیشتر نگردد.

اما در شرایط عمومی قراراداد های نقشه برداری ماده پایان قرارداد تحت عناوین فسخ قرارداد و خاتمه قرارداد در ماده 22 و ماده 23 توضیح داده شده است . متن این دو ماده بدین شرح است :

ماده22-خاتمه دادن به قرارداد

22-1-کارفرما می تواند درهر زمان به قرارداد خاتمه دهد

. 22-2-درهرزمانی که کارفرما قصد خاتمه دادن به قرارداد را داشته باشد،موضوع را با تعیین مهلت دو(2)ماهه،به مهندس مشاوراعلام می کند

. 22-3-مهندس مشاورپس ازدریافت ابلاغ خاتمه قرارداد،بی درنگ باید کاررا متوقف رکند ودرمدت پانزده(15)روز،گزارش وضعیت پیشرفت خدمات را تا هنگام ابلاغ خاتمه قرارداد،تهیه وتسلیم کند.این گزارش باید حاوی وضعیت و میزان پیشرفت هربخش از خدمات به تفکیک قسمت ونیزبخشهایی که تکمیل آنها به لحاظ حفظ منافع کاردر مهلت دو ماهه یادشده ضروری وامکان پذیر است،همراه با تعیین میزان حق الزحمه آنها باشد

. 22-4-هرگاه کارفرما راسا یا براساس گزارش مهندس مشاور تشخیص دهد که لازم است تمام یا قسمتی ازخدمات ناتمام که براساس بند22-3تکمیل آنها درمهلت دو ماهه امکان پذیر است،تکمیل شود،باید موضوع را به مهندس مشاور اعلام کند.دراین صورت،مهندس مشاور موظف است خدمات یاد شده رادرمهلت دو ماهه تکمیل کند

. 22-5-درهرصورت،مهندس مشاور موظف است درپایان مهلت دو ماهه،نسبت به تحویل اصل تمام اسناد مدارک و گزارش های کار،تحویل اموال کارفرما و خارج ساختن اموال خودازکارگاه(درصورت وجود)وارائه صورتحساب حق الزحمه خدمات انجام شدهوصورت هزینه های ناشی ازپایان دادن به قرارداد مانند موافقتنامه ها،تعهدات مهندس مشاوردرمقابل کارمندان خود یا موسسات دیگر،هزینه مراجعت کارکنان خارجی وخانواده آنها به کشورشان و هزینه حمل لوازم آنها بهع کشورشان مشروط براینکه این هزینه ها به منظور اجرای این قرارداد ایجاد شده باشد وبابت آنها به مهندس مشاورپرداختی نشده باشد اقدام نماید

. 22-6-کارفرما متعهداست ظرف مدت پانزده(15)روزپس ازدریافت صورت حساب و صورت هزینه های موضوع بند22-5،نسبت به بررسی آن براساس شرایط قرارداد ومیزان خدمات انجام شده،اقدام نماید و مطابق ماده18،با مهندس مشاور تسویه حساب کند.سپرده حسن انجام کارمهندس مشاوردراین حالت با توجه به ماده 18آزاد می شود

. 22-7-هرگاه خاتمه دادن به قرارداد پس از انجام خدمات هریک ازقسمتهای قراردادوقبل ازشروع قسمتهای بعدی طرح شود،کارفرما قرارداد رابدون تشریفات خاصی پس ازتسویه حساب با مهندس مشاور،بابت خدمات آن قسمت،پایان می دهد

. 22-8-درمورد شمول بند27-1-2،هرگاه منع قانونی رفع نشود،قرارداد ازسوی کارفرما خاتمه داده می شود وطبق مفاد این ماده،عمل می شود

. 22-9-مهندس مشاورمی تواند خاتمه دادن به قرارداد را درهریک ازموارد زیر،درخواست کند

: 22-9-1-درصورت تاخیر مازاد برسه(3)ماده درپرداخت حق الزحمه موضوع بند16-7. 22-9-2-درصورت سپری شدن حداکثرمدت تعیین شده برای پرداخت حق الزحمه تاخیر مجازموضوع بند20-2. 22-9-3-درصورت موافقت نشدن با تمدید مدت تعلیق بیش از چهار(4)ماه،موضوع بند 21-4-یا اعلام نظر نکردن کارفرما برای ادامه کار،موضوع بند21-7. 22-9-4-درصورت انجام نشدن مفاد ماده12ازسوی کارفرما بیش از سه(3)ماه ازتاریخ مورد نظر دربرنامه زمانی. 22-9-5-درصورت عدم تبعیت کارفرما از رای مرجع حل اختلاف

. 22-9-6-درصورت وقوع شرایط مندرج درماده28حوادث قهری

. 22-10-درصورتی که کارفرما حداکثرتایک ماه ازدرخواست خاتمه قرارداد مهندس مشاور،زمینه هایی که منجر به این درخواست شده است رارفع نماید،مهندس مشاورازدرخواست صرفنظر می کندو خدمات خود را ادامه می دهد،درغیر این صورت،پس از انقضای مهلت یک ماهه،قرارداد خاتمه یافته تلقی شده و سایراقدامها،طبق مفاد این ماده انجام می گردد

ماده23-فسخ قرارداد 

23-1-کارفرما می تواند درهریک ازموارد زیر،بدون اخطار قبلی،قرارداد را فسخ نموده و موضوع را به مهندس مشاور ابلاغ کند

: 23-1-1-اثبات شمول قانون منع مداخله کارکنان دولت برمهندس مشاور درزمان عقد قرارداد یا طی مدت قرارداد،به استثنای مفاد بخش اول بند 27-1-2. 23-1-2-عدم اطلاع به کارفرما درمورد بند27-1-2. 23-1-3-انتقال قرارداد به شخص یا اشخاص ثالث بدون اجازه کارفرما. 23-1-4-ورشکستگی به تقصیر یا انحلال شرکت

. 23-1-5-اثبات این مطلب که مهندس مشاور برای گرفتن کاریا اجرای آن،به کارکنان کارفرما،دستمزد،پاداش یا هدایایی داده یا آنها یا واسطه های آنها را درمنافع خودشریک کرده است

.  23-1-6-حذف نام مهندس مشاور،بطور دائم یا برای مدت محدود،ازفهرست شرکتهای ذیصلاح اعلام شده ازطرف سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور

. 23-2-کارفرما درصورت تحقق هریک ازموارد زیر، ابتدا به مهندس مشاوراخطارمی کند تا نسبت به رفع نواقص و اشکالها اقدام کندو جریان امور راظرف مدت یک ماه به صورت قابل قبول درآورد.در صورت اقدام ازسوی مهندس مشاور برای رفع نواقص درپایان مهلت تعیین شده،موضوع فسخ قرارداد باید بوسیله هیاتی متشکل ازسه نفربه انتخاب وزیر یا بالاترین مقام سازمانی کارفرما بررسی و تایید شده وپس از اخذ موافقت مقام یاد شده،به مشاور ابلاغ گردد

: 23-2-1-تاخیرغیرمجازدر انجام خدمات هرقسمت،بیش ازسی(30)درصد مدت قسمت مربوط

. 23-2-2-رعایت نکردن استانداردهای فنی وشئونات حرفه ای

. 23-3-مهندس مشاور با دریافت ابلاغ فسخ قرارداد،موظف است از ادامه کارخودداری کند،بی درنگ کارفرما را از وضعیت کار مطلع سازد و طی مهلتی که ازطرف کارفرما اعلام می شود(حداقل دو هفته)،اصل مدارک وگزارشهای خدمات انجام شده تا آن تاریخ را به کارفرما تحویل دهد

. 23-4-کارفرما پس ازابلاغ فسخ قرارداد،بی درنگ نسبت به ضبط تضمین حسن انجام کاربه نفع خود اقدام کرده و نسبت به تعیین مبلغ حق الزحمه خدمات انجام شده قابل قبول تا تاریخ فسخ،طبق شرایط قرارداد اقدام خواهد کرد.کارفرما موضوع را بی درنگ به سازمان مدیریت برنامه ریزی کشور به منظور اقدام،اعلام می کند

نشست روشهای تعیین موقعیت نجومی و راه اندازی دوربین زنیت رقومی

به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه‌برداری کشور، این نشست به همت معاونت فنی و اداره کل ژئودزی و نقشه‌برداری زمینی این سازمان روز سه شنبه 8 بهمن ماه برگزار خواهد شد.

«تعیین سطح مبنای ارتفاعی کشور (ژئوئید محلی دقیق) به روش نجوم- ژئودتیک»، «اهمیت راه‌اندازی سامانه ملی دوربین زنیت رقومی در ایران؛ مزایا و محدودیت‌های آن»، «تجربیات جهانی در خصوص استفاده از سامانه زنیت رقومی و امکان‌سنجی سامانه ملی دوربین زنیت رقومی برای تولید داده‌های مکانی در ایران» از مهمترین موضوعاتی است که در این نشست به آنها پرداخته می‌شود.

در این نشست درباره تعیین سطح مبنای ارتفاعی کشور (ژئوئید محلی دقیق) به روش نجوم- ژئودتیک و نقش سازمان نقشه‌برداری کشور در تعیین چارچوب‌های مرجع مختصاتی کشور؛ گزارشی از سوی متخصصان این سازمان ارائه خواهدشد.

دکتر شریفی و دکتر خاکیان از اساتید نقشه‌برداری و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های تهران و امیرکبیر نیز درباره اهمیت سامانه دوربین زنیت رقومی، مزایا و محدودیت‌های آن سخنرانی خواهند داشت. نقش معاونت علمی و فن‌آوری ریاست‌جمهوری در حمایت از طرح‌های بنیادی با مشارکت شرکت‌های دانش بنیان، مراکز رشد و استارتاپ‌ها نیز  بررسی خواهد شد.

گفتنی است برخی کارشناسان سازمان نقشه‌برداری کشور، در همکاری با متخصصان ملی و بین‌المللی، پیشنهاد طرح ایجاد سامانه ملی دوربین رقومی «زنیت» را ارائه کرده‌اند. این سامانه یک سیستم سخت افزاری است که ارتفاع ژئوئید و ارتومتریک دقیق نقاط مورد نظر را تعیین می‌کند که نیاز حیاتی پروژه‌های زیربنائی ارتفاعی در سطح ملّی است.

کارشناسان و متخصصان حوزه نقشه‌برداری می‌توانند مقالات و پیشنهادات خود را در این‌باره به ایمیل info@ncc.org.ir سازمان نقشه‌برداری کشور ارائه دهند. در صورت تأیید مقالات ارائه شده، امکان ارائه آن در این نشست فراهم خواهد شد.

علاقمندان برای شرکت در این نشست تخصصی می‌توانند با تلفن 66071165 تماس حاصل نمایند. این نشست روز سه‌شنبه 8 بهمن ماه از ساعت 9 تا 12 در سالن خلیج فارس سازمان نقشه‌برداری کشور واقع در میدان آزادی خیابان معراج برگزار می‌شود.

 

تصویر برداری زنینی از ستارگان چگونه انجام میشود؟

موقعیت تقریبا ثابت ستارگان در فضا و حرکت قابل پیش‌بینی زمین باعث شده است تا از دیرباز ستارگان به عنوان یک منبع بسیار دقیق جهت ناوبری استفاده گردد. تعیین مختصات توسط ستارگان به روشهای مختلفی انجام میگیرد ، این روشها اگرچه روشهای ساده‌ای هستند اما بسیار طاقت فرسا و پرهزینه بوده و نیازمند افرادی با تجربه و مهارت بالا در این زمینه می‌باشند علاوه بر این مشکلات، به وجود آمدن سیستمهای GNSS باعث گردیده که از روشهای کلاسیک نجوم ژئودتیک بندرت استفاده گردد. اما با به کارگیری روشهای الکترواپتیکال نجوم ژئودتیک در ابتدای قرن بیست‌ویکم تغییرات اساسی در نجوم ژئودتیک به وقوع پیوست. امروزه با در اختیار قرار گرفتن دوربینهای رقومی با دقت هندسی و رادیومتریک بالا، فصل جدیدی در به کارگیری نجوم ژئودتیک در کاربردهای مختلفی نظیر تعیین وضعیت ماهواره، مختصات نجومی و مولفه‌های انحراف قائم، تحت عنوان نجوم ژئودتیک بینایی-مبنا گشوده شده است. چنانچه از ستارگان در راستای زنیت تصویربرداری شود، می‌توان مختصات نجومی محل را با دقتی بهتر از 0.01 ثانیه تعیین نمود.

توتال استیشن به زبان ساده

دوربین های نقشه برداری یا اصطلاحا توتال استیشن (Total Station) دستگاه های اپتیکی هستند که جهت نقشه برداری برای تعیین مختصات نقاط استفاده میشوند . این دستگاه ها با اندازیه گیری طول و زاویه و انجام محاسبات لازم در یک سیستم مختصات تعریف شده میتوانند مختصات نقطه نشانه روی را محاسبه نمایند. شاید در کارگاه های عمرانی ، محل ساخت و ساز سد ، تونل و راه این دروبین ها را مشاهده کرده باشید . در این مطلب سعی داریم به صورت ابتدایی این دستگاه را معرفی کنیم.

 

توتال استیشن در اصل “توتال استیشن تئودولیت” است . لذا برای شناختن آن باید اول تئودولیت را بشناسید . تئودولیت دستگاهی است مکانیکی که قادر به اندازه گیری طول و  زوایا با دقت بالا است .

همانطور که میدانید اگر زاویه افقی ، زاویه قائم و فاصله شما از یک نقطه برای شما معلوم باشد شما میتوانید با تعریف یک سیستم مختصات ، مختصات سه بعدی آن نقطه را (شامل پارامتر های X/Y/Z) ، از طریق روابط هندسی و نسبت های مثلثاتی بدست آورید . تئودولیت در واقع همین کار را برای شما انجام میدهد . این دستگاه بر روی یک سه پایه (مشابه سه پایه های عکاسی) که مستقر شده و با کمک ترازهایی که بر روی بدنه آن نصب شده به صورت دقیق بر روی نقطه مبدا و کاملا تراز ، مستقر میشود.سپس با نشانه روی به نقطه هدف و به کمک نقاله های اندازه گیری زوایای افقی و قائم میتوان این زوایا را با دقت یک یا چند ثانیه مشاهده کرد .

برای محاسبه فاصله نقشه مبدا تا هدف هم با کمک خطکش های مدرج (که به آنها شاخص گفته میشود) و قرائت تارهای تعبیه شده در تئودولیت و نسبت های مثلثاتی میتواند فاصله را محاسبه کرد .

حالا همه چیز آماده است و با قرار دادن زوایای افقی و قائم و با کمک نسبت های مثلثاتی میتوانید مختصات نقطه هدف را بدست آورید .

البته این کار بسیار وقت گیر و طاقت فرسا است و با توجه به حجم بالای محاسبات لازم ، امکان بروز خطای انسانی در آن زیاد است و همین مسئله سبب شد تا اولا دستگاه های فاصله یاب الکترونیکی EDM (که با ارسال یک پرتو نوری و محاسبه فاصله با توجه به سرعت نور و زمان رفت و برگشت) ، بر روی تئودولیت ها نصب شوند و همینطور قرائت های زوایا بصورت رقومی و دیجیتالی بر روی آنها  انجام شود . اما این پایان کار نبود. به تدریج تئودولیت ها بقدری پیشرفت کردند که تعریف سیستم مختصات و محاسبه مختصات نقشه هدف از روی طول و زوایا را بصورت اتوماتیک انجام میدادند . این بدان معنی بود که شما با فشردن یک دکمه میتوانید مختصات نقطه هدف را مشاهده  و ذخیره کنید . به این تئودولیت ها Total Station theodolite یا اختصاره Total Station گفته میشود .

توتال استیشن ها از یک منشور شیشه ای به عنوان بازتاب کننده سیگنال EDM استفاده می کنند که می توانند تا چند کیلومتر را اندازه گیری کنند.

 

دسته بندی مطلب : عمومى

منبع : سایت ژئوماتیکا Geomatica.ir

انتشار بدون ذکر منبع ممنوع است

 

سوال : با توجه به اینکه توتال استیشن ها برای محاسبه فاصله از یک منشور در نقطه هدف برای بازتابش استفاده میکنند . در شرایطی که امکان قرار دادن منشور در نقطه هدف وجود نداشته باشد چه میتوان کرد ؟

پاسخ خود را در بخش دیدگاه ها وارد نمایید

کاندیداهای عضویت هیئت مدیره جامعه مهندسان نقشه بردار ایران

جلسه مجمع عمومی جامعه مهندسان مشاور ایران جهت رای گیری و تعیین اعضای دوره جدید هیئت مدیره در روز سه شنبه مورخ 98/11/01 در دفتر اصلی جامعه برگزار خواهد شد .در جلسه قبلی به دلیل نرسیدن اعضای شرکت کننده به حدنصاب لازم ، رای گیری انجام نشد و این جلسه با هر تعداد اعضا رسمیت خواهد داشت .

اسامی کاندیداهای عضویت در هیئت مدیره جدید طبق اعلام جامعه به شرح ذیل است :

هیئت مدیره :

۱-آقای مهندس رضا آقاطاهر
۲-آقای مهندس علیرضا پیرمرادی
۳- آقای مهندس علی طالبی
۴- خانم مهندس پروین غریب نواز
۵-آقای مهندس امیر کریمی
۶-آقای مهندس غلامرضا لشگری
۷-آقای مهندس بهمن مؤمنی مقدم
۸- آقای مهندس آرتین هوانسیان

بازرسی:
۱- آقای مهندس حمیدرضا سیدین
۲- آقای مهندس عباسعلی صالح آبادی
۳-خانم مهندس مهتاب متقالچی

داشتن کارت عضویت تمدید شده جهت شرکت در رای گیری الزامی است .

الحاق شعبات سازمان نقشه برداری در سازمان های مدیریت استانی

از سال گذشته موضوع الحاق ادارات کل نقشه برداری در سطح کشور (بخوانید شعبات سازمان نقشه برداری) ، جدی شده بود و این طرح در حال حاضر به اجرا گذاشته شده است . یافته ها نشان از آن دارد که از اول دیماه 1398 کلیه ادارات کل نقشه برداری سطح کشور که شامل پنج اداره کل است به شرح ذیل تغییر جایگاه داده اند:

  • اداره کل نقشه برداری شمال غرب : در قالب مدیریت نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان غربی
  • اداره کل نقشه برداری غرب : در قالب مدیریت نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی همدان
  • اداره کل نقشه برداری شمال شرق : در قالب مدیریت نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان رضوی
  • اداره کل نقشه برداری جنوب غرب : در قالب گروه نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی خوزستان
  • اداره کل نقشه برداری جنوب و جنوب شرق : در قالب گروه نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی هرمزگان

در همین راستا ، دفاتر نقشه و اطلاعات مکانی استانهای فوق که ذیل معاونت برنامه ریزی سازمان های مدیریت فعالیت میکردند در مدیریت ها و گروه های فوق ادغام شده و ساختار های موازی متولی نقشه در این مناطق حذف گردید.

 

جزئیات این تغییر را بر اساس صحبت های خانم زهرا اربابی معاون توسعه منابع انسانی و پشتيباني سازمان برنامه و بودجه کشور در این لینک بخوانید.

جهت یابی

۶ ترفند جهت یابی بدون قطب نما

شاید برای همه شما پیش آمده که برای مسیریابی در طبیعت ، تعیین جهت قبله و یا دلایلی دیگر نیاز به تعیین شمال جغرافیایی و به تبع آن سایر جهات داشته باشید. در این مطلب سعی میکنیم به زبان ساده روشهایی را برای جهت یابی در روز و شب  معرفی کنیم. در نظر داشته باشید که روشهای ذکر شده تنها جهات جغرافیایی را به صورت تقریبی نمایش میدهند و برای تعیین دقیق نیاز به قطب نما یا سایر تجهیزات جهت یابی است . ضمنا بد نیست یاداوری کنم که اکثر گوشی های هوشمند مجهز به قطب نما و گیرنده های ماهواره های تعیین موقعیت نظیر GPS هستند که میتوانید به راحتی از آنها برای جهت یابی استفاده کنید.همچنین بعضی از روشهای عنوان شده برای نیمکره شمالی که ایران در آن قرار دارد کاربرد دارد.

 

جهت یابی از روی جهت تابش خورشید:

ساده ترین و بدیهی ترین روش جهت یابی استفاده از زاویه تابش نور خورشید است . این روش در روزهایی که آسمان صاف است کاربرد داشته و ضمنا در زمان طلوع و غروب خورشید دقت بالاتری دارد .

میدانیم که خورشید از شرق طلوع کرده و در غرب غروب میکند . پس چنانچه در نیمه اول روز (قبل از ظهر) باشیم خورشید در سمت مشرق و در نیمه دوم روز (بعد از ظهر) خورشید در سمت مغرب قرار دارد . این روش در زمانهای نزدیک به ظهر (زمانی که خورشید بصورت تقریبا عمودی به زمین میتابد) کاربرد ندارد. ضمنا محل طلوع و غروب خورشید در ایران کمی با جهت دقیق شرق و غرب اختلاف دارد که این اختلاف در اول تابستان و اول زمستان به بیشترین میزان خود میرسد.

 

جهت یابی توسط ساعت عقربه ای :

تعیین شمال و سایر جهات جغرافیایی با استفاده از ساعت مچی عقربه ای کار بسیار ساده ای است . ساعت مچی را بصورت افقی بر روی سطحی صاف گذاشته و عقربه ساعت شمار آن را دقیقا به سمت خورشید قرار دهید . اکنون نیمساز زاویه بین عقربه ساعت شمار و عدد 12 ساعت ، جنوب را نشان میدهد.

جهت یابی توسط ساعت مچی

 

جهت یابی به کمک برف یا رطوبت دامنه کوه ها :

با توجه به اینکه ایران در نیمکره شمالی قرار دارد ، زاویه تابش خورشید متمایل به جنوب است ، همین مقدار زاویه ای که موقعیت قرار گیری خورشید در طول روز نسبت به راستای شرقی غربی دارد سبب میشود که دامنه کوه ها و تپه هایی که به سمت جنوب قرار دارند آفتاب بیشتری داشته باشند . لذا میتوان گفت که دامنه های کوههایی که در مقایسه با دامنه های روبرویی برف آنها کمتر آب شده و یا اینکه رطوبت بیشتری دارند به سمت جنوب قرار دارند .

جهت‌یابی با سایهٔ چوب :

با قرار دادن یک چوب یا میله ای صاف به صورت عمودر در زمینی نسبتا مسطح میتوان جهت یابی نمود . هر چه طول چوب بلند تر باشد ، زمین مسطح تر باشد و زاویه چوب با زمین عمود تر باشد دقت بیشتر خواهد بود  . توسط سایه چوب میتوان به دو روش جهت یابی کرد ، روش اول سریعتر بوده  (حدود 15 دقیقه)اما دقت کمتری دارد و روش دوم زمان بیشتری لازم دارد (حدود 6 ساعت) اما دقیق تر است.

روش اول: سایهٔ نوک چوب را روی زمین را علامت‌گذاری می‌کنیم. مجددا پس از 15 دقیقه همین کار را تکرار میکنیم. اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص می‌کند. نقطهٔ علامت‌گذاری اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان می‌دهد.

در شب‌های مهتابی هم میتوان از این روش به جای خورشید از ماه استفاده کرد.

روش دوم : محل سایهٔ چوب را پیش از ظهر علامت‌گذاری می‌کنیم. دایره ای به مرکز پای چوب  و به شعاع محل علامت‌گذاری شده می‌کشیم. سایه به تدریج که به سمت شرق می‌رود کوتاه‌تر می‌شود، در ظهر به کوتاه‌ترین اندازه‌اش می‌رسد، و بعد از ظهر به تدریج بلندتر می‌گردد. هر گاه بعد از ظهر سایهٔ چوب دایره ما را قطع کرد (یعنی سایهٔ شاخص هم‌اندازهٔ پیش از ظهرش شد) آن‌جا را به عنوان نقطهٔ دوم علامت‌گذاری می‌کنیم. این نقطه سمت شرق و نقطهٔ پیشین سمت غرب را نشان می‌دهد.

 

تعیین شمال به کمک ستاره قطبی :

ستاره قطبی یا Polaris ستاره ای است که در نیمکره شمالی دقیقا در جهت شمال جغرافیایی قرار دارد و با توجه به اینکه موقعیت ستارگان در بعد کهکشانی ثابت است لذا این ستاره در طول شب نشان دهنده شمال خواهد بود و موقعیت آن نسبت به ناظر زمینی ثابت است . در واقع میتوان گفت که سایر ستارگان در طول روز به دور ستاره قطبی در حال چرخش هستند . لذا برای جهت یابی در طول شب در شرایطی که هوا صاف باشد کافی است که ستاره قطبی را پیدا کنیم . روشهای مختلفی برای یافتن ستاره قطبی وجود دارد که ساده ترین آنها راهنمایی به کمک صور فلکی ذات الکرسی و دب اکبر است :

صورت فلکی ذات الکرسی : این صورت فلکی از پنج ستاره تشکیل شده که در آسمان به شکل W یا M قرار گرفته اند که به همین علت به آنها صورت فلکی دابلیو یا ام هم گفته میشود . با توجه به ثابت بودن موقعیت ستارگان ، شکل صورت های فلکی در طول شب تغییری نمیکند. برای یافتن ستاره قطبی به کمک ذات الکرسی کافی است که نیمساز فرضی زاویه کوچکتر این صورت فلکی را حدود 5 برابر ضلع آنها ادامه دهید ، ستاره پر نوری که در این محل قرار گرفته ستاره قطبی است.

صورت فلکی دب اکبر : دب اکبر صورت فلکی است که از 7 ستاره تشکیل شده است که به همین دلیل به آن صورت فلکی هفت برادران هم گفته میشود . این صورت فلکی شکلی شبیه ملاقه را در آسمان شب ایجاد میکند.چنانچه  این ستارگان را از 1 تا 7 و با شروع  از نوک دسته ملاقه شماره گذاری کنیم ، امتداد ستاره 6 و 7  راستای ستاره قطبی را نشان میدهند . چننانچه این راستا را حدود 5 برابر فاصله بین ستاره های 7 و 8 ادامه دهیم به ستاره پرنور قطبی میرسیم.

یافتن ستاره قطبی در آسمان شب یکی از جذاب ترین روشهای جهت یابی است . در نظر داشته باشید که صور فلکی ذات الکرسی و دب اکبر در دو طرف ستاره قطبی قرار دارند و در طول شب به دور آن میچرخند . ممکن است هر دو این صورت های فلکی در آسمان قابل مشاهده باشند و یا یکی از آنها از سطح افق پایین تر رفته و قابل مشاهده نباشد . اما همواره حداقل یکی ا آنها در آسمان قابل مشاهده است .

 

جهت یابی توسط هلال ماه در شب :

هلال ماه در ابتدا و انتهای ماه های قمری بسیار باریک بوده و به سختی قابل رویت است  . این هلال از اول ماه به تدریج کلفت تر شده و در شب چهاردم ماه تبدیل به هلال کامل (بدر) میشود . در طول ماه های قمری در صورتی که هلال ماه در آسمان قابل رویت باشد و تشخصی جهت هلال قابل تشخیص باشد (جهت هلال در شبهای 13 ، 14 و 15 قابل تشخیص نیست) میتوان جهات جغرافیایی را از روی آن به دست آورد.

 در نيمه اول كه ماه قمری در هلال شروع و به بدر ختم مي شود‌، ماه بطور متوسط از غروبتا نيمه شب در آسمان قابل رويت است و بر آمدگي هلال به طرف غرب و قسمت داخلي قوس آن به طرف شرق است. با ادامه دادن خط  فرضي وصل کننده ابتدا و انتهای هلال و امتداد آن تا افق حرف P تشکیل میشود . محل برخورد پایه حرف P با افق نشان دهنده جهت جنوب است . همین شرایط برای نیمه دوم ماه هم صدق میکند با این تفاوت که در نیمه دوم ماه وصل کردن هلال ماه باید تشکیل حرف q بدهد و محل اتصال پایه حرف q با افق نشان دهنده جنوب است .

روشهای متنوع دیگری هم برای جهت یابی وجود دارد که هر کدام بسته به موقعیت و شرایط استفاده میتواند کاربرد داشته باشد .

 

دسته بندی مطلب : عمومى

منبع : سایت ژئوماتیکا Geomatica.ir

انتشار بدون ذکر منبع ممنوع است