اسکیل فکتور یا اسکیل فاکتور (Scale Factor) ، واژه ای که شاید بارها و بارها به گوشتان خورده باشد . در این مطلب به این میپردازیم که اسکیل فکتور چیست و چه کاربری دارد؟

همانطور که میدانید سیستم تصویر UTM از طریق تصویر کردن بیضوی مبنا بر روی استوانه تشکیل میشود.  امکان اینکه استوانه کاملا بر روی کره منطبق شود وجود ندارد ، پس میتوان گفت تنها در خطوط برخورد استوانه و بیضوی اندازه عوارض روی بیضوی با اندازه روی استوانه دقیقا برابر است. اما در مابقی مناطق این اندازه ها برابر نیست و نیاز به یک ضریب جهت تبدیل دارد . این ضریب وابسته به موقعیت منطقه است و برای هر دو نقطه میتواند متفاوت باشد . این ضریب را ضریب مقیاس یا Scale Factor  مینامند . پس :

ضریب مقیاس ضریبی است که طول بر روی نقشه را تبدیل به طول بر روی بیضوی میکند.

سیستم تصویر UTM در هر زون دارای یک نصف النهار مرکزی است.ضریب مقیاس :

• بر روی نصف النهار مرکزی کمترین میزان را داشته و برابر با 0.9996 است
• در بیشترین و کمترین عرض جغرافیایی هر زون بالاترین میزان را داشته و برابر با 1.00059 است.
• در محل های برخورد خطوی استوانه و بیضوی برابر 1.00 است.

اما این ضریب در چه جاهایی باید استفاده شود . به طور کلی میتوان گفت هرگاه نیاز به تبدیل فاصله دو نقطه بر روی زمین به فاصله بر روی بیضوی داشتیم باید از این ضریب استفاده کنیم . در شرایطی در بعضی از پروژه های نقشه برداری میتوان از این ضریب صرفنظر کرد:

• اگر فاصله مورد نظر کوچک باشد و حاصلضرب آن در ضریب مقیاس منطقه از دقت نقشه کمتر باشد.
• اگر منطقه در عرض جغرافیایی نزدیک به محل برخورد استوانه و بیضوی بوده و ضریب مقیاس تقریبا برابر با 1 باشد.

به عنوان مثال اگر در نقشه 1:1000 فاصله ای به طول 1000 متر را اندازه گیری کرده باشیم و ضریب مقیاس در آن منطقه برابر با 0.9998 باشد ، فاصله بر روی بیضوی برابر با 999.8 متر و اختلاف این دو فاصله برابر با 20 سانتی متر است که کمتر از دقت نقشه در مقیاس 1:2000 یعنی 40 سانتی متر است . هرچند در فراوانی مشاهدات باید این ضریب را اعمال نماییم اما به دلیل کوچکتر بودن ضریب از دقت نقشه میتوان از آن صرف نظر کرد.

 

در نظر داشته باشید فاصله ای که با متر ، دوبین های نقشه برداری (توتال استیشن) و سایر ابزار های طولیابی محاسبه میشود فاصله واقعی و فاصله ای که توسط گیرنده های ماهواره ای GPS اندازه گیری میشود فاصله بیضوی است.

ضمنا علاوه بر ضریب مقیاس ، طولهای مشاهداتی باید در ضریب دیگری به نام «ضریب تبدیل به سطح مبنا» نیز ضرب شوند که در مطلبی دیگر در خصوص آن صحبت خواهیم کرد.

 

دسته بندی مطلب : تخصصی مقدماتی

منبع : سایت ژئوماتیکا Geomatica.ir

انتشار بدون ذکر منبع ممنوع است